03 giai đoạn hình thành và phát triển lãnh thổ nước ta
Lịch sử hình thành và phát triển lãnh thổ nước ta trải qua 3 giai đoạn: Giai đoạn Tiền Cambri; Giai đoạn Cổ kiến tạo; và Giai đoạn Tân kiến tạo.
1- Giải đoạn Tiền Cambri (đặc điểm).
– Giai đoạn Tiền Cambri : gồm 2 đại Thái cổ và Nguyên sinh. ở giai đoạn này, lớp vỏ Trái Đất có nhiều biến động, chưa định hình rõ ràng.
– Đây là giai đoạn hình thành nền móng ban đầu của lãnh thổ Việt Nam, với các đặc điểm sau:
+ Là giai đoạn cổ nhất và kéo dài nhất trong lịch sử phát triển lãnh thổ Việt Nam, diễn ra trong khoảng 2 tỉ năm, kết thúc cách đây 542 triệu năm.
+ Diễn ra trong một phạm vi hẹp, chủ yếu tập trung ở khu vực núi cao Hoàng Liên Sơn và Trung Trung Bộ.
+ Các điều kiện cổ địa lí còn rất sơ khai, đơn điệu: Sự xuất hiện thạch quyển, khí quyển còn rất mỏng và thuỷ quyển mới xuất hiện. Các sinh vật còn ở dạng sơ khai nguyên thuỷ như tảo, động vật thân mềm.
2- Vì sao nói giai đoạn Tiền Cambri là giai doạn hình thành nền móng ban đầu của lãnh thổ Việt Nam?
Vì các lý do sau:
– Lúc đó Trái Đất còn có nhiều biến động lớn và chưa được hình thành rõ ràng. Đại bộ phận nước ta còn là các đại dương nguyên thuỷ, bầu khí quyền nhiều khí CO2, ít 02 do sinh vật quá ít ỏi, thô sơ, không có vai trò gì lớn.
– Trên lãnh thổ Việt Nam lúc đó chỉ có các mảng nền cổ như vòm sông chảy, Hoàng Liên Sơn, Cánh cung Sông Mã, khối nhô KonTum… là hạt nhân tạo thành những điểm tựa cho sự phát triển lãnh thổ sau này.
3- Giai đoạn Cổ kiến tạo (đặc điểm):
Tiếp nối giai đoạn Tiền Cambri, là giai đoạn có tính chất quyết định đến lịch sử phát triển của tự nhiên nước ta với các đặc điểm sau :
– Diễn ra trong thời gian khá dài, tới 477 triệu năm, trải qua hai đại Cổ sinh và Trung sinh.
– Có nhiều biến động mạnh mẽ nhất trong lịch sử phát triển tự nhiên nước ta.
+ Có các kỳ vận động tạo núi, Calêđôni và Hecxini (thuộc đại Cổ sinh), các kì vận động tạo núi Inđôxini và kimêri (thuộc đại Trung sinh).
+ Đất đá rất cổ, gồm các loại trầm tích, biến chất.
+ Hình thành nhiều mỏ khoáng sản như Than (Quảng Ninh, Quảng Nam) đồng, sắc, thiếc, vàng, bạc, đá quý.
+ Các hoạt động uốn nếp và nâng lên diễn ra ở nhiều nơi.
– Là giai đoạn lớp vỏ cảnh quan địa lí nhiệt đới ở nước ta đã rất phát triển
Về cơ bản đại bộ phận lãnh thổ nước ta hiện nay đã được định hình từ khi kết thúc giai đoạn Cổ kiến tạo.
4- Vì sao nói giai đoạn Cổ kiến tạo là giai đoạn có tính chất quyết định đến lịch sử phát triển lãnh thổ nước ta?
Vì những lý do sau:
– Trong giai đoạn này nhiều bộ phận lãnh thổ được nâng lên trong các pha uốn nếp của các kỳ vận động tạo núi Calêđôni và Hecxini thuộc đại Cổ sinh, các chu kì vận động tạo núi Inđôxini và kimêri thuộc đại Trung sinh hình thành các khu vực lãnh thổ Việt Nam.
– Đồng thời trong giai đoạn này cũng còn có các sụt võng, đứt gẫy hình thành các loại đá và các loại khoáng sản trên lãnh thổ Việt Nam.
– Các điều kiện cổ địa lý của vùng nhiệt đới ẩm nước ta giai đoạn này được hình thành và phát triển thuận lợi.
5- Giai đoạn tân kiến tạo (đặc điểm):
Là giai đoạn cuối cùng trong lịch sử hình thành và phát triển của tự nhiên nước ta, với các đặc điểm:
– Diễn ra ngắn nhất trong lịch sử hình thành phát triển của tự nhiên nước ta .
+ Bắt đầu từ cách đây 65 triệu năm và vẫn đang tiếp diễn đến ngày nay.
– Chịu sự tác động mạnh mẽ của kỳ vận động tạo núi Anpơ-Himalaya và những biến đổi khí hậu có quy mô toàn cầu:
+ Trên lãnh thổ xảy ra các hoạt động uốn nếp, đứt gẫy phun trào mắc ma, nâng cao, hạ thấp địa hình, bồi lấp bồn trũng.
+ Khí hậu Trái Đất có những biến đổi lớn ở kỉ Đệ tứ với những thời kỳ băng hà gây hiện tượng biển tiến, biển lùi.
– Là giai đoạn tiếp tục hoàn thiện các điều kiện tự nhiên, làm cho đất nước ta có diện mạo và đặc điểm tự nhiên như hiện nay.
+ ảnh hưởng của Tân kiến tạo đã làm cho một số vùng núi được nâng nên, địa hình trẻ lại, các hoạt động xâm thực, bồi tụ được đẩy mạnh; hệ thống sông suối đã bồi đắp nên những đồng bằng châu thổ rộng lớn, các khoáng sản có nguồn gốc ngoại sinh được hình thành (dầu mỏ, khí tự nhiên, than nâu, bô xít…).
+ Các điều kiện thiên nhiên nhiệt đới ẩm phát triển.
6- Tìm các dẫn chứng để khẳng định giai đoạn Tân kiến tạo vẫn còn đang tiếp diễn ở nước ta cho đến tận ngày nay?
Giai đoạn Tân kiến tạo vẫn còn đang tiếp diễn ở nước ta cho đến tận ngày nay thông qua các biểu hiện:
– Đãy Hoàng Liên Sơn nằm ở khu vực rìa của dãy Himalaya vẫn đang được tiếp tục nâng cao do các hoạt động địa chất ở khu vực Himalaya.
– Các đồng bằng lớn của nước ta vẫn tiếp tục quá trình thành tạo và mở rộng, ví dụ ĐBSH mỗi năm mở rộng ra biển từ 80-100m, ĐBSCL mỗi năm lấn ra biển từ 60-80m.
