Các đặc điểm cơ bản của sông ngòi nước ta
Việt Nam là một trong những quốc gia có hệ thống sông ngòi dày đặc, với khoảng hơn 2.300 con sông dài. Vậy sông ngòi ở nước ta có đặc điểm gì?
Dưới đây là một số đặc điểm chung của sông ngòi Việt Nam:
1. Mạng lưới sông ngòi dày đặc và rộng khắp cả nước
Theo số liệu thống kê hiện nay, Việt Nam có khoảng hơn 2300 con sông dài trên 10km. Trong đó, có tới 93% là những con sông ngắn và nhỏ. Còn các con sông lớn như sông Mê Công, sông Hồng chỉ có phần trung và hạ lưu chảy qua lãnh thổ nước ta, tạo nên các đồng bằng châu thổ rộng lớn và vô cùng phì nhiêu.
(i) Về lượng nước
Khí hậu nước ta có 2 mùa chủ yếu là mùa khô và mùa mưa được phân hóa rõ rệt kết hợp với lượng nước chảy từ nước ngoài vào. Vì thế, lượng nước sông nước ta vô cùng phong phú. Theo các nghiên cứu gần đây thì lưu lượng nước bình quân 26.600 m3/s.
Tổng lượng nước trung bình vào khoảng hơn 800 tỷ m3/ năm. Trong đó phần nước sinh ra trên lãnh thổ chiếm tới 38.5% nguồn nước từ Việt Nam sang các nước xung quanh chiếm tới 1.5% và 60% là lượng nước chảy từ bên ngoài vào nước ta.
(ii) Về phù sa
Sông ngòi chảy trên miền địa hình dốc cùng với sức xâm thực rất mạnh nên sông ngòi nước ta có hàm lượng phù sa vô cùng lớn. Nó vận chuyển trung bình khoảng 226 tấn/ km2/ năm. Với tổng lượng phù sa đạt trung bình khoảng 200 triệu tấn/ năm. Trong đó, sông Cửu Long là 70 triệu tấn, sông Hồng là 120 triệu tấn, còn lại là những sông khác.
Nơi có sự suy giảm độ bao phủ của rừng thì độ đục lên tới 600 – 700g/m3, còn những nơi có nhiều đá vôi thì sẽ bị giảm xuống còn khoảng 70g/m3.
2. Chảy theo 2 hướng Tây Bắc Đông Nam hoặc vòng cung
Địa hình Việt Nam có ảnh hưởng rất lớn tới hướng chảy của dòng sông. Với địa hình đồi núi chủ yếu theo hướng Tây Bắc – Đông Nam, nên các con sông cũng có hướng Tây Bắc – Đông Nam là chủ yếu. Chẳng hạn như sông Hồng, sông Thái Bình, sông Đà, sông Cả, sông Đà, sông Mã,…
Còn những con sông chảy hướng vòng cung thường xuất hiện chủ yếu ở các vùng Đông Bắc như sông Lục Nam, sông Thương, sông Cầu,…
Sông chảy theo hướng Tây sang Đông như sông Thu Bồn.
3. Sông ngòi nước ta có 2 mùa
Sông ngòi của nước ta được chia làm 2 mùa đó là mùa khô và mùa mưa. Tuy nhiên, thời gian xuất hiện mùa mưa thường có sự khác nhau giữa các vùng miền và khu vực, nó thường chậm dần từ Bắc vào Nam.
Chẳng hạn như Tây Nguyên và Nam Bộ có mùa mưa trùng với mùa hè. Còn tháng cực đại ở miền Bắc thường vào từ tháng 8. Còn sông miền Trung có thêm đỉnh tiểu lũ tập trung vào đầu mùa hè (tháng 5 – 6), còn mùa nước lũ rơi từ tháng 11 – 12.
Sự chênh lệch lượng nước giữa 2 mùa rất rõ rệt. Trong mùa lũ, nước sông chiếm 60 – 90% lưu lượng cả năm, còn mùa cạn chỉ khoảng 20 – 30%. Tháng đỉnh lũ chiếm 25 – 30% lưu lượng nước cả năm. Còn tháng kiệt lũ thì lưu lượng nước chỉ còn 1 – 2% lưu lượng cả năm., đôi khi sông còn cạn hết nước và để trơ ra dòng sông cạn.
